LEADER: Gebufferd bodemwater voor veerkrachtige landbouw
Projectomschrijving
Het project “Gebufferd bodemwater voor veerkrachtige landbouw” richt zich op het versterken van de bufferende werking van landbouwbodems in Haspengouw Zuidwest en de rest van Vlaanderen. Klimaatverandering zorgt voor toenemende uitdagingen, zoals droogte en hevige regenval, die de landbouw en het landschap ernstig kunnen beïnvloeden. Het is dus belangrijk dat landbouwbodems een goede “buffer” zijn die droge periodes zo goed mogelijk kunnen overbruggen en in nattere periodes het water efficiënt kunnen afvoeren met aandacht voor een goede waterkwaliteit. Door innovatieve technieken te demonstreren ter verbetering van de bodemwaterhuishouding en kwaliteit en kennis te delen met landbouwers, beoogt dit project de veerkracht van landbouwgronden te vergroten. Door de bodemkwaliteit te verbeteren, met een focus op bodemorganische koolstof en waterhuishouding, kunnen landbouwgebieden beter gebufferd zijn tegen klimaatschokken en blijft de landbouwproductiviteit en het landschap gewaarborgd.
De doelstellingen van het project zijn gericht op het verbeteren van de bufferende werking van landbouwbodems en meer specifiek het verbeteren van de bodemwaterhuishouding en -infiltratie, om ze veerkrachtiger te maken tegen klimaatverandering en de toenemende extreme weersomstandigheden:
1. Verbetering van de waterinfiltratie en vochtretentie van de bodem: Het verhogen van de organische koolstof in de bodem is een belangrijke maatregel om zowel de vochtretentie (vasthouden van water) en waterinfiltratie (verminderen van waterafvoer via het bodemoppervlak) te verbeteren. Op die manier kan de bodem dus beter water opslaan voor droge periodes alsook beter water afvoeren in nattere periodes. Verschillende technieken die bijdragen tot een verhoogd bodemorganisch stofgehalte worden onderling vergeleken en gedemonstreerd aan landbouwers. Naast de toepassing van meer gangbare producten zoals stalmest en houtsnippers, zullen ook meer innovatieve producten zoals water absorberende polymeren en reststromen worden gedemonstreerd en vergeleken. Deze aanpak beoogt om landbouwers handvaten te bieden om deze technieken toe te passen op hun eigen bedrijf. Ze kunnen de meer innovatieve technieken immers aftoetsen aan voor hen bekendere technieken, wat de drempel verlaagt om de meer innovatieve technieken toe te passen. Concreet op langere termijn, resulteert dit in verhoogde organische koolstof in de bodem, tot verbeterde vochtretentie en waterinfiltratie en bijgevolg tot veerkracht tegen droogte en wateroverlast voor gewassen en voor het landschap.
2. Demonstratie van innovatieve vanggewassen(mengsels): vanggewassen spelen een cruciale rol in de bodembedekking en -doorworteling in het najaar en de winter, in de assimilatie van koolstof en in de opname van stikstof. Ze hebben dus een belangrijk gunstig effect op de bodemstructuur en waterhuishouding, maar ook op de waterkwaliteit door het verlagen van de nitraatuitspoeling. Dit project beoogt de voordelen van verschillende nieuwe vanggewassen(mengsels) te demonstreren aan de Haspengouwse landbouwers, waarbij de effecten op koolstofassimilatie, bodemstructuur en stikstofopname centraal staan. Op die manier wordt beoogd om de landbouwers te motiveren om te kiezen voor vanggewassen(mengsels) die voor hen het meeste voordelen bieden.
3. Ontwikkeling van scenario’s voor het verhogen van bodemorganische koolstof: Naast de praktische veldproeven zal het project scenario’s ontwikkelen aan de hand van simulaties op CSLIM van de Bodemkundige Dienst van België die voorspellen hoe de bodemorganische koolstof kan worden verhoogd door middel van verschillende technieken. De scenario’s worden gekoppeld aan vochtretentie en gewasopbrengsten om de economische rendabiliteit van de praktijken te evalueren. Inzichten in de lange termijn rendabiliteit van de technieken kunnen landbouwers en beleidsmakers helpen om beter geïnformeerde beslissingen te nemen.
4. Persoonlijke begeleiding van landbouwers en communicatie naar landbouwers: Een van de belangrijkste doelstellingen van het project is de kennis en ervaring rond de technieken die de bufferende werking van de bodem verbeteren, breed te delen met landbouwers in Haspengouw Zuidwest en de rest van Vlaanderen. Door middel van één op één begeleidingen, demonstraties op velddagen, wintervergaderingen en andere samenkomsten, artikels in vakpers, brochures en andere kanalen, willen we landbouwers stimuleren om deze technieken op hun eigen velden toe te passen. De praktische kennisoverdracht naar landbouwers zal leiden tot een bredere toepassing van de duurzame landbouwpraktijken. Hierdoor kunnen ze geïnformeerd en gerichter bijdragen aan een robuustere opbrengst en een veerkrachtiger landbouwlandschap.
Het project wordt uitgevoerd door de Bodemkundige Dienst van België, PIBO-Campus, en Boerennatuur, en heeft zowel een kennisverspreidend als een demonstratief karakter.
Looptijd: 01/01/2025 – 30/06/2027
Projectcode: HZW25/LEA-RP/004
