Interreg: Leve(n)de Bodem

Situering project

“In de landbouw nam de productie per hectare in de laatste decennia enorm toe. Dat grote succes kent echter een keerzijde: het intensieve gebruik van de landbouwbodem zorgde voor een achteruitgang van de bodemkwaliteit. Door het gebruik van zware machines, kunstmest en gewasbeschermingsmiddelen… zijn we in een neerwaartse spiraal beland, waarbij de bufferende werking van de bodem verloren gaat. Om het tij te keren is een transitie in denken en doen van landbouwondernemers noodzakelijk en moet er ook nagedacht worden over hoe de bescherming van de bodem kan gewaardeerd worden. Het Interreg-project ‘Leve(n)de Bodem’ bestaat uit drie belangrijke pijlers: begeleiding door kennispendelaars, leren van elkaar in ondernemersgroepen en demonstraties van nieuwe technieken.

In het kader van Leve(n)de Bodem werd de bodemIDee ontwikkeld. De bodemIDee brengt de chemische, fysische en biologische bodemkwaliteit van een perceel in kaart aan de hand van een aantal indicatoren en geeft dit grafisch weer in een sterdiagram. Samen met de kennispendelaar gaan een 200-tal landbouwers aan de slag om de bodemIDee toe te passen op één à twee percelen. Waar relevant wordt een aanpak voor herstel en verbetering afgesproken. De bodemIDee wordt in de loop van het project ook nog verfijnd en bijgesteld.

Naast deze individuele begeleiding zijn er ook meer dan 20 regionale ondernemersgroepen gevormd, waarin landbouwers en loonwerkers samenkomen rond een bodemgerelateerd thema. Per thema worden verschillende bijeenkomsten georganiseerd om kennis en ervaringen uit te wisselen tussen onderzoekers en ondernemers, maar ook tussen ondernemers onderling. Op het einde van het project wisselen de Vlaamse en Nederlandse ondernemersgroepen ook onderling kennis uit, via een bezoek aan elkaar. Een voorbeeld van een thema dat in heel veel groepen aan bod komt is ‘Organische stof en bodemleven’.

Tenslotte organiseren de projectpartners ook demonstraties. Het gaat hierbij bijvoorbeeld over methodes om organische stof op te bouwen in de bodem (stro, houtsnippers, potgrond, bokashi, stalmest, groenbedekkers). Ook verschillende mogelijkheden van bodembewerking komen aan bod, gerelateerd aan het belang van de structuur van het zaaibed. Andere demonstraties gaan over het vermijden van verdichting door onder meer het vaste rijpadensysteem en ook de evoluties in de precisielandbouw krijgen de nodige aandacht.

Dankzij de samenwerking tussen de Nederlandse (ZLTO, Rusthoeve) en de Vlaamse partners (Inagro, PCG, Hooibeekhoeve, PIBOcampus, Provincie Vlaams-Brabant en de Vlaamse Overheid, dienst VPO – Vlaams Planbureau voor Omgeving) en via de gezamenlijke website, nieuwsbrief en facebookpagina komt de kennis maximaal grensoverschrijdend bij de doelgroep terecht.”

Werking PIBO-Campus

PIBO-Campus zal zich in dit project met 3 taken bezighouden:

Organiseren van een grensoverschrijdende ondernemersgroep met Vlaamse en Nederlandse akkerbouwers in samenwerking met Rusthoeve/Delphy. Het thema is ‘Organische stofbeheer en bodemleven’.
Aanleggen van 5 demoproeven met als onderwerp koolstofmanagement, optimalisatie bodemgezondheid en innovatieve teelttechniek
1 demoproef m.b.t. koolstofmanagement en optimalisatie bodemgezondheid werd reeds uitgevoerd in 2017. In 2018 worden de 4 resterende proeven aangelegd.
10 landbouwers uit de regio begeleiden met de app ‘BodemIdee’. Deze app peilt naar 15 bodemparameters en geeft je een idee van de toestand van je bodem. Wil je hierover meer weten, lees dan dit artikel of bekijk de filmpjes.We zijn hiervoor ook nog op zoek naar geïnteresseerde landbouwers. Heb je interesse om begeleid te worden via de app? Stuur dan een mailtje naar sander.smets@pibo.be of bel 012 39 80 55.

Realisaties

Grensoverschrijdende ondernemersgroep ”organische stofbeheer en bodemleven’ (Belgisch en Nederlands Limburg):
- 08/03/2018: 1e samenkomst, PIBO Tongeren. Gera van Os (Aeres Hogeschool Dronten) sprak over het verband tussen bodemleven en organische stof. Annemie Elsen (BDB) leerde de aanwezigen iets bij over het belang van organische stof in de bodem
- 13/12/2018: 2e samenkomst . Onderwerp ‘invloed van biologisch telen op de bodemkwaliteit’. Delphy verzorgd deze studieavond.
- 07/03/2019: 3e samenkomst, PIBO Tongeren (slot). Onderwerp ‘Profielkuilbeoordeling niet-kerend vs. ploegen’. Frank Elsen (BDB) besprak 3 profielkuilen (2 op niet-kerende en 1 op een geploegd perceel). Ronald Euben (KBIVB) gaf de aanwezigen meer uitleg over de nodige mechanisatie voor niet-kerende bodembewerking.
Demoproefvelden
- 2017: demoproef aangelegd m.b.t. koolstofmanagement en optimalisatie bodemgezondheid met groenbedekkers
- 2018: Aangelegde proeven:
  - Drijfmest toepassen met schijfkouters in wintertarwe in het voorjaar, een opportuniteit voor focusbedrijven. Deze proef werd besproken tijdens de proefveldrondgang van PIBO-Campus op 30 mei 2018. De oogstresultaten werden bekend gemaakt tijdens de graanvergadering van PIBO-Campus op 11/09/2018.
  - Bemestingsproef met drijfmest, groencompost, stalmest en kunstmest in maïs
- 2019: Aangelegde proeven/uitgevoerde demonstraties:
  - Demo profielkuilbeoordeling ploegen vs. niet-kerend werken, gehouden op 7 maart 2019
  - Vervolg proef 2018: Drijfmest toepassen met sleepvoet in wintertarwe in het voorjaar, een opportuniteit op focusbedrijven. Deze proef zal besproken worden tijdens de jaarlijkse proefveldrondgang van PIBO-Campus op woensdag 5 juni 2019. De oogstresultaten zullen worden aangehaald op de graanvergadering van PIBO-Campus op 17 september 2019.
  - Vervolg proef 2018: Bemestingsproef met drijfmest, groencompost, stalmest en kunstmest; evaluatie in wintergerst
Open Veld Event, thema ‘Bodems robuuster maken i.k.v. de klimaatverandering’
- Het Open Veld Event vond plaats op woensdag 5 juni 2019, samen met de proefveldrondgang van PIBO-Campus. Tijdens dit event werd drijfmestproef in wintertarwe bezocht worden. Ook de werking van de BodemIDee werd gedemonstreerd aan de bijna 200 aanwezigen.

Looptijd project

1 oktober 2016 – 30 september 2019